Η υπογονιμότητα είναι μία πολύπλοκη πάθηση που επηρεάζει εκατομμύρια ζευγάρια παγκοσμίως. Συχνά ακούμε ότι «αν χαλαρώσεις, θα μείνεις έγκυος» ή ότι «το άγχος είναι ο κύριος λόγος της υπογονιμότητας».
Παρόλο που το άγχος μπορεί να έχει κάποια επίδραση στη γονιμότητα, δεν αποτελεί τον πρωταρχικό λόγο της υπογονιμότητας στις περισσότερες περιπτώσεις. Ας δούμε τι λένε οι επιστημονικές μελέτες και πώς επηρεάζει το άγχος πραγματικά τη σύλληψη.
Τι δείχνουν τα επιστημονικά δεδομένα
Το άγχος είναι αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας και μπορεί να επηρεάσει διάφορες φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού, συμπεριλαμβανομένου του ορμονικού συστήματος. Ωστόσο, οι περισσότερες μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι, αν και το χρόνιο και σοβαρό άγχος μπορεί να επηρεάσει κάποιες αναπαραγωγικές παραμέτρους, δεν είναι ο κύριος ή αποκλειστικός παράγοντας της υπογονιμότητας.
1. Δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις ότι το άγχος προκαλεί υπογονιμότητα
Μια μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο BMJ (British Medical Journal) εξέτασε 14 μελέτες και δεν βρήκε ισχυρή συσχέτιση μεταξύ του ψυχολογικού στρες και των ποσοστών επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF). Επιπλέον, πολλές μελέτες δείχνουν ότι ζευγάρια με υψηλά επίπεδα στρες συλλαμβάνουν με παρόμοιο ρυθμό με ζευγάρια που δεν αναφέρουν υψηλά επίπεδα άγχους.
2. Η υπογονιμότητα προκαλεί άγχος, όχι απαραίτητα το αντίστροφο
Σύμφωνα με έρευνα του National Institute of Health, το στρες είναι συχνότερα αποτέλεσμα της υπογονιμότητας παρά η αιτία της. Τα άτομα που προσπαθούν για χρόνια να αποκτήσουν παιδί βιώνουν σημαντικό συναισθηματικό βάρος, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το άγχος τους είναι η αιτία που δυσκολεύονται να συλλάβουν.
3. Η βιολογία της γονιμότητας επηρεάζεται από πολυάριθμους παράγοντες
Η γυναικεία αλλά και η ανδρική γονιμότητα εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως:
- Ορμονική ισορροπία (FSH, LH, προγεστερόνη, τεστοστερόνη)
- Ηλικία (Ειδικά η μείωση της ωοθηκικής εφεδρείας μετά τα 35 έτη)
- Γενετικοί και ανατομικοί παράγοντες (όπως πολυκυστικές ωοθήκες, ενδομητρίωση, απόφραξη σαλπίγγων)
- Τρόπος ζωής (κάπνισμα, αλκοόλ, διατροφή, παχυσαρκία)
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες (έκθεση σε τοξίνες, βαρέα μέταλλα)
- Ανοσολογικοί και μικροβιακοί παράγοντες (η σημασία του αναπαραγωγικού μικροβιώματος στη γονιμότητα είναι όλο και πιο εμφανής)
Πώς μπορεί το άγχος να επηρεάσει τη γονιμότητα;
Αν και το άγχος δεν είναι ο κύριος λόγος υπογονιμότητας, μπορεί να έχει έμμεσες επιπτώσεις:
- Διαταραχές του κύκλου: Το έντονο χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει την εκκριτική ορμόνη των γοναδοτροπινών (GnRH), με αποτέλεσμα διαταραχές στην ωορρηξία. Ωστόσο, αυτό αφορά κυρίως εξαιρετικά στρεσογόνες καταστάσεις ή διαταραχές όπως η υποθαλαμική αμηνόρροια.
- Μείωση της σεξουαλικής διάθεσης: Το άγχος μπορεί να μειώσει τη σεξουαλική επιθυμία και τη συχνότητα των σεξουαλικών επαφών, γεγονός που επηρεάζει φυσικά τις πιθανότητες σύλληψης.
- Αυξημένη φλεγμονή: Το χρόνιο στρες σχετίζεται με αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης, η οποία μπορεί να συμβάλει σε χαμηλού βαθμού φλεγμονή που επηρεάζει τη λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος.
Συμπέρασμα
Το άγχος δεν είναι ο κύριος λόγος υπογονιμότητας, αλλά ένας δευτερεύων παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα σε ορισμένες περιπτώσεις. Η πραγματική αιτία της υπογονιμότητας είναι συνήθως πολυπαραγοντική και πρέπει να διερευνάται με επιστημονικά μέσα, όπως ορμονικές και γενετικές αναλύσεις, υπερηχογραφικό έλεγχο και πλέον εξέταση του μικροβιώματος της μήτρας.
Αντί να κατηγορούμε το άγχος και να επιβαρύνουμε συναισθηματικά τις γυναίκες με την ευθύνη του να «χαλαρώσουν», είναι πιο χρήσιμο και σωστό να προσεγγίζουμε την υπογονιμότητα με βάση τα επιστημονικά δεδομένα, παρέχοντας εξατομικευμένη φροντίδα και υποστήριξη στα ζευγάρια που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδί.