Το σωματικό βάρος και η παχυσαρκία στις γυναίκες αποδεικνύεται πως επηρεάζουν τις πιθανότητες επίτευξης κύησης, αυξάνουν τον κίνδυνο αποβολής και μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τις πιθανότητες εγκυμοσύνης μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση.
Είναι το σωματικό βάρος «αντένδειξη» για μια θεραπεία γονιμότητας;
Εάν κοιτάξουμε γύρω μας θα διαπιστώσουμε ότι πολλές παχύσαρκες ή υπέρβαρες γυναίκες μένουν έγκυες και γεννούν ένα υγιές μωρό. Αυτό όμως δεν είναι ο κανόνας, καθώς πολλές γυναίκες διαπιστώνουν πως τα πολλά παραπάνω -ή λιγότερα από το φυσιολογικό- κιλά επηρεάζουν τη γονιμότητά τους.
Οι λόγοι μπορεί να είναι ποικίλοι, από το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών που συνδέεται με την αύξηση βάρους μέχρι ορμονικές διαταραχές που παρουσιάζονται ή επιδεινώνονται σε ολιγοβαρείς γυναίκες όπως για παράδειγμα ανωορρηξία. Επιπλέον, η παχυσαρκία επηρεάζει το μεταβολισμό και το ενδοκρινικό σύστημα και μπορεί επίσης να οδηγήσει σε υπογονιμότητα.
Έτσι, σε πρώτη φάση, το σωματικό βάρος επηρεάζει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους τη γονιμότητα της γυναίκας και όταν η απόκλιση από το φυσιολογικό βάρος μεγαλώνει τότε δημιουργούνται ορμονικές διαταραχές ή προβλήματα στο μεταβολισμό που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά το αποτέλεσμα μίας θεραπείας γονιμότητας.
Πότε και πώς το βάρος συνδέεται με προβλήματα γονιμότητας;
Το ιδανικό σωματικό βάρος συνδέεται με την απρόσκοπτη λειτουργία όλων των συστημάτων του οργανισμού, άρα και με τη γονιμότητα. Εάν έχετε επιπλέον ή πολύ λιγότερα κιλά από το φυσιολογικό, συζητήστε με τον γυναικολόγο ή τον ειδικό γονιμότητας που σας παρακολουθεί και βρείτε μαζί το ιδανικό για εσάς βάρος.
Εάν είστε παχύσαρκη ή ελλιποβαρής, ίσως ο γιατρός θελήσει να αναζητήσει πιθανά ιατρικά αίτια πίσω από τον αυξημένο ή πολύ χαμηλό Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), το «εργαλείο» που χρησιμοποιείται κυρίως για την αξιολόγηση του βάρους.
Εστιάζοντας, ωστόσο, στην παχυσαρκία, ένας υψηλός ΔΜΣ μπορεί να οδηγεί σε ακανόνιστο έμμηνο κύκλο και προβλήματα ωορρηξίας. Το επιπλέον σωματικό λίπος αυξάνει τα επίπεδα των οιστρογόνων, τα οποία μπορεί να παρέμβουν στην φυσιολογική ωορρηξία. Ωστόσο, ακόμη και παχύσαρκες γυναίκες με φυσιολογικό κύκλο ωορρηξίας έχουν χαμηλότερα ποσοστά επίτευξης κύησης συγκριτικά με γυναίκες φυσιολογικού βάρους, γεγονός που αποκαλύπτει πως η ωορρηξία δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας. Η δυσκολία επίτευξης κύησης μπορεί να συνδέεται με άλλες διαταραχές, που επηρεάζουν το βάρος και τις πιθανότητες κύησης, όπως θυρεοειδοπάθεια, αντίσταση στην ινσουλίνη και διαβήτης.
Επίσης, το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών που επηρεάζει το 8-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας διαγιγνώσκεται περίπου στο 30-75% των γυναικών με παχυσαρκία. Μεταξύ άλλων συμπτωμάτων, το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών μπορεί να προκαλέσει ανωμαλίες στον έμμηνο κύκλο και αυξημένα ορμονικά και μεταβολικά προβλήματα τα οποία επηρεάζουν τη συνολική υγεία της γυναίκας αλλά και τη γονιμότητα.
Σωματικό βάρος και θεραπείες γονιμότητας: Δεν αφορά μόνο τη γυναίκα
Ωστόσο το βάρος του υποψήφιου πατέρα μπορεί επίσης να επηρεάσει την πιθανότητα επίτευξης κύησης στο ζευγάρι. Ορισμένες ορμόνες, ανάμεσά τους η τεστοστερόνη, μπορεί να επηρεαστούν από την παχυσαρκία στον άντρα. Ο χαμηλός αριθμός σπερματοζωαρίων και κινητικότητας σπέρματος παρατηρείται επίσης πιο συχνά σε παχύσαρκους ή υπέρβαρους άντρες συγκριτικά με τους άντρες φυσιολογικού βάρους.
Σωματικό βάρος και επιτυχία εξωσωματικής γονιμοποίησης
Υπάρχουν επίσης στοιχεία πως η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει την έκβαση της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IFV). Συγκεκριμένα, σε αρκετές περιπτώσεις παχυσαρκίας χρειάζονται υψηλότερες δόσεις γοναδοτροπινών (ορμονών που γίνονται ενέσιμα προκειμένου να διεγερθεί η παραγωγή ωαρίων στις ωοθήκες), η αντίδραση της ωοθηκικής διέγερσης μπορεί να μην είναι η επιθυμητή και συνήθως ωριμάζουν λιγότερα ωάρια. Επιπλέον, είναι χαμηλότερα τα ποσοστά γονιμοποίησης των ωαρίων αυτών καθώς και η ποιότητα των εμβρύων που προκύπτουν, ενώ, τέλος, υπάρχουν υψηλότερα ποσοστά αποβολής.
Είναι το σωματικό βάρος ο «παράγοντας Χ» για την επιτυχία της IFV
Παρότι αποκαλύπτεται ως σημαντικός παράγοντας, σίγουρα δεν είναι ο μοναδικός ή ο πιο καθοριστικός, ειδικά όταν τον συγκρίνουμε με άλλους γνωστούς παράγοντες όπως για παράδειγμα η ηλικία. Αναθεώρηση μελετών έδειξε πως οι περισσότερες επιστημονικές ομάδες πιστεύουν πως υπάρχει αυξημένος κίνδυνος αποβολής σε υπέρβαρες και παχύσαρκες γυναίκες που επιτυγχάνουν κύηση χωρίς να χρειαστεί θεραπεία γονιμότητας.
Ωστόσο, τυχόν επιπλέον κίνδυνος μετά από θεραπεία γονιμότητας και IVF χρειάζεται να διερευνηθεί, καταλήγουν οι ερευνητές. Μάλιστα, πρόσφατη μελέτη κατέδειξε πως η επίδραση του ΔΜΣ στην επιτυχία της εξωσωματικής γονιμοποίησης επηρεάζεται έντονα από την ηλικία. Για γυναίκες 36 ετών ή μεγαλύτερες, η ηλικία έχει μεγαλύτερη επίδραση στο αποτέλεσμα από τον ΔΜΣ. Σε σχετικό της σχόλιο, η επίκουρος καθηγήτρια Μαιευτικής και Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο George Washington στις ΗΠΑ, θεωρεί πως στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σαφής απάντηση για το αν το σωματικό βάρος αποτελεί παράγοντα στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η παχυσαρκία μειώνει τις πιθανότητες κύησης, αλλά για την IFV, το σωματικό βάρος ως παράγοντας είναι κάτι που δεν έχει αποσαφηνιστεί.
Τα «καλά νέα» για παχύσαρκες γυναίκες που επιθυμούν να συλλάβουν
Σχετικά αποτελέσματα ερευνών είναι ενθαρρυντικά για γυναίκες παχύσαρκες ή υπέρβαρες που προσπαθούν χωρίς επιτυχία να συλλάβουν. Σε έρευνα φάνηκε πως σε γυναίκες με αντίσταση στην ινσουλίνη και Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών η απώλεια του 5-10% του σωματικού βάρους μπορεί να βελτιώσει τις πιθανότητες σύλληψης. Η απώλεια μόλις του 5% του σωματικού βάρους μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα πιο τακτικό έμμηνο κύκλο, να αυξήσει τη συχνότητα της ωορρηξίας και να βελτιώσει το ενδοκρινικό σύστημα, μειώνοντας τα επίπεδα της ινσουλίνης νηστείας.
